W poniższym tekście, w dużym skrócie postaram się przedstawić najważniejsze kwestie związane z warunkowym zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności, czyli kiedy sąd może zastosować tzw. „zawiasy”, a także w jakich sytuacjach sąd może, a kiedy musi, te „zawiasy odwiesić”, czyli zarządzić wykonanie warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności.
Na wstępie wskazać należy, że przesłanki do stosowania przez sąd warunkowego zawieszenia kar zostały w ostatnich latach bardzo zaostrzone i „zawiasy” rzędu trzy lata na pięć, odeszły w zapomnienie. Obecnie sąd może zawiesić karę pozbawienia wolności wyłącznie w wymierzę nie przekraczającym jednego roku. W przypadku wyższych kar, w zasadzie nie ma żadnej możliwości odbycia kary w systemie wolnościowym (z wyjątkiem kar do półtora roku – tutaj wchodzi jeszcze w grę tzw. „bransoletka”).
Oczywiście nie jest też tak, że sąd niejako z automatu zawiesza każdą karę pozbawienia wolności nie przekraczającą roku - aby z tego dobrodziejstwa skorzystać, trzeba spełnić kilka przesłanek, mianowicie:
1) orzeczenie kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania będzie wystarczające dla osiągnięcia celów kary;
2) postawa sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa uzasadniają zastosowanie warunkowego zawieszenia;
3) sprawca, w czasie popełnienia przestępstwa, nie był skazany na karę pozbawienia wolności.
Trzecia ze wskazanych powyżej przesłanek wymaga dodania, że chodzi o uprzednie skazanie na bezwzględną karę pozbawienia wolności, jak również na karę pozbawienia wolności, która została warunkowo zawieszona. Krótko mówiąc, koniec „zawiasów” dla osoby, która miała już „zawiasy”. Poza tym miarodajny jest moment popełnienia drugiego przestępstwa, to wówczas należy dokonać oceny w zakresie ewentualnego zatarcia skazania, a więc tutaj również doszło do zmiany przepisów – przeciąganie sprawy w celu osiągnięcia zatarcia skazania w starej sprawie przed wyrokowaniem w nowej sprawie, już nic nie da, bowiem sąd będzie badał, czy sprawca był skazany w trakcie popełnienia czynu, a nie w momencie wydawania wyroku.
Uzupełniając powyższe, należy jeszcze wskazać, że w przypadku przestępstwa stypizowanego w art. 178a § 4 kodeksu karnego (prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu po uprzednim skazaniu za ten czyn) oraz przestępstw o charakterze chuligańskim (popełnionych publicznie, bez powodu lub z błahego powodu), sąd warunkowo zawiesi wykonanie kary pozbawienia wolności tylko w wyjątkowych przypadkach.
W przypadku spełnienia powyższych warunków, sąd zawiesi sprawcy wyrok na okres próby wynoszący od roku do lat trzech (w przypadku młodocianych od 2 lat do 5 lat). Zawieszając karę sąd nakłada na skazanego szereg obowiązków, jak np.: dozór kuratora, przeproszenie pokrzywdzonego, poddania się terapii uzależnień czy też powstrzymania się od przebywania się w określonych środowiskach lub miejscach.
Doszliśmy więc do szczęśliwego etapu, kiedy wychodzimy na sądu z wyrokiem roku pozbawienia wolności w zawieszeniu na trzy lata i często, czasami w dość krótkim czasie po wyroku, pojawia się pytanie: „Panie Mecenasie, coś się znowu przytrafiło, odwieszą?”
Jak to często bywa w odpowiedziach jakie udzielam: „To zależy”.
Jeżeli kolejne przestępstwo jest podobne do poprzedniego (w dużym uproszczeniu mówiąc znajduje się w tym samym rozdziale kodeksu karnego), zostało popełnione umyślnie i sprawca został za nie skazany na karę bezwzględnego pozbawienia wolności, to wówczas „odwieszą” i nie bardzo mają wyjście, ponieważ przepis nie pozostawia w tym przypadku żadnego luzu decyzyjnego sądowi.
Sąd musi „odwiesić” karę również w sytuacji, gdy kolejny czyn, jest przestępstwem z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą.
Jeśli natomiast jest to przestępstwo nie podobne do poprzedniego lub jest podobne, ale nie orzeczono za nie kary bezwzględnego pozbawienia wolności, to sąd może zarządzić wykonanie kary pozbawienia wolności, która poprzednio zawiesił, ale nie musi tego zrobić. Wówczas sąd bierze pod uwagę całokształt postawy sprawcy, w szczególności takie okoliczności jak okres jaki upłynął od momentu skazania do momentu popełnienia kolejnego przestępstwa, sposób popełnienia kolejnego przestępstwa, sytuację rodzinną czy też osobistą sprawcy. Nie bez znaczenia jest też to, czy skazany pracuje, czy spożywa alkohol/narkotyki, itp.
Od kilku lat przepisy dają sądowi możliwość wyboru wariantu pośredniego – jeśli drugi czyn skazanego nie jest na tyle poważny, żeby poprzednią karę „odwiesić”, ale też nie jest na tyle błahy, żeby pozostawić go bez reakcji karnej w starej sprawie, to sąd ma możliwość zamiany kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem, jaka pozostała jeszcze do odbycia, na karę ograniczenia wolności lub karę grzywny. Takie rozwiązanie może okazać się dotkliwe dla osób, które popełniły kolejne przestępstwo pod koniec obowiązywania „zawiasów”, bowiem np. ostatnie 3 miesiące jakie pozostały do końca obowiązywania warunkowego zawieszenia, przełożą się na 6 miesięcy wykonywania nieodpłatnych prac społecznych.
Jak wynika z powyższego opracowania, w sprawach, w których zarządzenie wykonania kary pozbawienia wolności nie jest obligatoryjne, pomoc adwokata często okazuje się zbawienna i skutkuje uniknięciem odbywania kary pozbawienia wolności w zakładzie karnym.
- Potrzebujesz szybkiej porady online? KLIKNIJ i wypełnij formularz!
W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji dotyczących tego zagadnienia, zapraszam do kontaktu z Kancelarią Adwokacką Adwokata Mikołaja Janika z siedzibą w Bełchatowie, przy ul. Mielczarskiego 11.
Tel: +48 793-170-907
Email: kancelaria@adwokat-janik.eu